Birçok kadın horlayan eşinden şikayet eder. Ancak bu bir hastalığın belirtisi olabilir mi? En az on saniye süreyle kişinin uyku esnasında nefessiz kalması olarak tanımlanan uyku apnesi rahatsızlığı uzun süreli yaşanması halinde felce hatta ölüme bile yol açabilmektedir. Bebeklerde dahi görülebilen bu rahatsızlık korkutucu gelse de bir dizi tedbirle önlenebilmektedir. Peki belirtileri nelerdir? Tedavisi mümkün müdür?
Bir Buçuk Milyonun Derdi Uyku Apnesi Nedir?
Uyku apnesi nedir sorusu son yıllarda sıklıkla merak edilen bir konu haline geldi. 85 milyon nüfusa sahip Türkiye’de bir buçuk milyon kişi bu rahatsızlığı yaşıyor. Rahatsızlığın oluşumu, kişinin nefes alma isteğine karşın üst solunum yolu açıklığını sağlayan kasların gevşemesinden kaynaklıdır. Kasların gevşemesi ile hava yolunda obstrüktif (tıkanma) yaşanması ya da beynin uyku esnasında nefes alma eylemini gerçekleştirememesinden kaynaklı santral apne yaşanır. Her iki apne türüde gece boyunca yüzlerde defa tekrar etmektedir. Bunun sonucu olarak da kişide kalitesiz uyku ve düşük kan oksijen seviyeleri yaşanmaktadır. Kandaki düşük oksijen seviyesine bağlı olarak hipertansiyon rahatsızlılarının peşi sıra kalp hastalıkları da ortaya çıkmaktadır. Kaliteli uyku yoksunluğu yaşayan kişilerde psikolojik problemler ve hafıza sorunları da görülmektedir. Uyku apnesi her yaşın rahatsızlığı olsa da özellikle orta yaşlı ve fazla kilolu erkeklerde sıklıkla karşılaşılmaktadır. Kadınlarda ise daha çok menapoz sonrası ortaya çıkmaktadır.
Uyku Apnesi Belirtileri Birden Fazla Olabilir
Uyku apnesi belirtileri arasında solunum durması, kişinin sabahları dinç uyanamaması ve gün içinde sıklıkla uyuklaması gösterilmektedir. Birkaç belirti birarada da olabilirken kimi zaman tek bir belirtinin tekrarlanıyor olması dikkate alınmalıdır. Özellikle gün içerisinde hiç fark etmeden uykuya dalma hali araç sürücüleri için oldukça tehlikelidir. Rahatsızlığın daha başka semptomları ise şöyledir;
- En belirgin belirtisi aşırı ve şiddetli horlama
- Boğulma hali ile ani uyanışlar yaşamak
- Ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı ile uyku bölünmesi
- Sabah baş ağrısı ve halsizlik duymak
- Gün içinde konsantrasyon sorunu
- Depresif veya sinirlilik gibi ruh halleri
- Yüksek tansiyon
- Gece terlemesi
- Cinsel isteksizlik
- Geceleri sık idrara kalkma
- Geceleri uyku sırasında huzursuzluk
Uyku Apnesi Neden Olur?
Uyku apnesi herkeste olabileceği gibi belli riskleri taşıyan kişilerde daha sıklıkla görülmektedir. Risk grubunda bulunanlar;
- Aşırı kiloya bağlı olarak üst hava yolu etrafındaki yağ birikintileri nefes almayı engelleyebildiği gibi hipotiroidizm ve polikistik over sendromu gibi obezite ile ilişkili tıbbi durumlar da obstrüktif apne yaşanabilmektedir
- Dar hava yolu kaynaklı yani vazı fiziksel özelliklerden kaynaklıdır. Basık çene, genişlemiş bademcikler veya adenoidler hava yolunuzun tıkanmasına neden olabilir. Ya da alerjen bir yapınız varsa örneğin kronik burun tıkanıklığı yaşıyorsanız obstrüktif apne adayı olabilirsiniz
- Bu rahatsızlık yüksek tansiyon hastalarının %30-50’sinde görülmektedir
- Sigara içen kişilerin obstrüktif apne rahatsızlığı gösterme olma olasılığı yüksektir
- Genetik bir rahatsızlık olan obstrüktif apne, aile hikayenizde varsa risk altında olabilirsiniz
- Yapılan araştırmalarda astım rahatsızlığı yaşayan kişilerde obstrüktif apne riskinin görülme olasalığı daha yüksetir
Uyku Apnesi Testi Nasıl Yapılır?
Hastalığın tespit ve tedavisinde büyük önem taşıyan“Polisomnografi” uyku apnesi testi, tüm gece boyunca vücuda bağlanan teller sayesinde,beyin aktivitelerini ve solunum olaylarını kaydeder. Hastanede beyin dalgaları, göz hareketleri, solunum fonksiyonları, kalp ve beden hareketleri dikkatlice incelenir. Bu test sonucunda uyku apnesi kaynağıtespit edilerek tedavi süreci başlatılmaktadır.
Uyku Apnesi Tedavisi İçin Neler Yapılabilir
Uyku apnesi tedavisi için öncelikle sebebi tespit edilmektedir. Ardından söz konusu problem obezite kaynaklı ise bir diyetisyene yönlendirilir veya üst solunum yolundan kaynaklanan anatomik darlıklar mevcut ise kulak burun boğaz uzmanı tarafından cerrahi operasyon değerlendirilir. İleri seviye apne tedavilerinde hava basıncını sıkıştıran yani pozitif hava basıncı (PAP) ventilatörleri kullanılır. En sık kullanılan ve en etkili tedavi yöntemi olan PAP, 35 yıldan fazla bir süredir milyonlarca hastada kullanılmıştır. PAP cihazları aslında birer maskedir. En bilinen ve sıklıkla kullanılmakta olan uyku apnesi cihacı CPAP’tır.
Uyku Apnesi Maskesi İle Güvenli ve Kaliteli Uyku
Uyku apnesi maskesi ile maskenin sabit kalmasını sağlayan kafa bantları, maske ile makineyi birleştiren bir hortum ve hava üfleyen bir kompresör yardımıyla hastaya pozitif basınçlı hava gönderir. Bununla kişi uyurken hava yolları açık tutularak nefesin durması, uykunun bölünmesi, oksijen değerlerinin korunması ve de horlamanın engellenmesi amaçlanır. Doktorun önerdiği süre boyunca düzenli bir şekilde kullanıldığında, uyku apnesi sorunundan kurtulan hastaların yaşam kalitesinde yükselme kaydedilmiştir.
